Blog

2020-07-29 18:09:57

Czy rozwód błyskawiczny jest możliwy?

Jednym z najczęstszych zdań jakie słyszę jako adwokat jest: "Panie Mecenasie, chcę jak najszybciej uzyskać rozwód". Z drugiej strony, postępowanie rozwodowe jaki się jako jedna z najtrudniejszych i najdłuższych spraw, z którymi spotkamy się w sądzie. Czy tak jest rzeczywiście?

Jak to często bywa w kwestiach związanych z prawem, odpowiedź brzmi: "to zależy". Od czego? Tak naprawdę od dwóch podstawowych czynników:

1. czy małżonkowie mają małoletnie dzieci;

2. czy małżonkowie decydują się na postępowanie z orzekaniem o winie, czy też bez orzekania o winie.

1. Rozwód a małoletnie dzieci.

W przypadku gdy małżonkowie mają małoletnie dzieci, pierwszą rzeczą, jaką sąd musi ustalić (poza standardowym ustaleniem, że doszło do trwałego i zupełnego rozkładu pożycia małżeńskiego), jest to, czy małoletnie dzieci nie ucierpią na tym, że ich rodzice uzyskają rozwód. Ale spokojnie. W praktyce tego typu ustalenie ogranicza się do przesłuchania stron oraz - w przypadku, kiedy są małoletnie dzieci - obowiązkowo co najmniej jednego świadka.

Kolejną rzeczą, jaką sąd musi ustalić, jest kwestia władzy rodzicielskiej i miejsca pobytu dziecka. Oczywiście, możliwe jest powierzenie pełnej władzy rodzicielskiej każdemu z rodziców, możliwe jest jej ograniczenie, jak również - bardzo rzadko - pozbawienie władzy rodzicielskiej drugiego rodzica.

Sąd orzeka również o alimentach na dziecko zasądzane od rodzica, z którym dziecko nie będzie na stałe przebywać. Teoretycznie istnieje możliwość odstąpienia od orzeczenia o alimentach i przyjęcie, że oboje rodzice będą przyczyniać się do zaspokojenia potrzeb dziecka, jednak w praktyce po prostu orzekana jest określona kwota od rodzica na rzecz dziecka, które reprezentuje drugi z rodziców.

Sąd może, ale nie musi - bo to już zależy od stanowiska rodziców - orzec również o sposobie kontaktowania się z dzieckiem tego rodzica, które nie przebywa z nim na stałe.

W praktyce zatem, w przypadku gdy są małoletnie dzieci, uzyskanie rozwodu może być trudniejsze i bardziej długotrwałe, bo wymaga poczynienia większej ilości ustaleń. Co nie znaczy jednak, że i w tym przypadku nie jest możliwe sprawne postępowanie, zależy jednak przede wszystkim od postawy rodziców.

2. Rozwód a żądanie co do winy.

Tak naprawdę to, czy są małoletnie dzieci, czy też nie, aż tak istotnie w praktyce na długotrwałość postępowania nie wpływa. Jeżeli - poza jednym obowiązkowym świadkiem - rodzice nie będą wnosili o przeprowadzenie dowodu ze znacznej ilości świadków celem wykazania kwestii istotnych z punktu widzenia władzy rodzicielskiej czy alimentów, nadal postępowanie sądowe może zakończyć się prawie błyskawicznie.

Prawdziwe "ale" stanowi kwestia żądania ustalenia winy przy orzeczeniu rozwodu. Jeżeli bowiem choć jeden z małżonków będzie się domagał ustalania winy, to sąd jest zobligowany takie ustalenia czynić. W praktyce wówczas strony przedstawiają szereg dowodów związanych z kwestią winy, co powoduje, że postępowanie toczy się miesiącami, a czasami latami.

Jeżeli jednak małżonkom nie zależy na ustaleniu winy (a należy pamiętać, że wina przy rozwodzie nie ma znaczenia w kwestii podziału majątku, a jedynie w kwestii ewentualnych alimentów na rzecz małżonka), to najlepszym rozwiązaniem jest wspólne określenie stanowiska i żądanie rozwodu bez orzekania o winie. Skutek takiego orzeczenia jest taki sam, jak w przypadku orzeczenia o winie obojga, nie ma jednak potrzeby przeprowadzenia szczegółowego postępowania dowodowego co do winy.

Jak łatwo się więc już domyślić, to właśnie w przypadku postępowania rozwodowego bez orzekania o winie sprawy te kończą się najczęściej na jednej rozprawie.

3. Co to znaczy "na jednej rozprawie"? Ile trzeba czekać na rozwód?

To o tyle dobre pytanie, że nie ma na nie niestety jednoznacznej odpowiedzi. Wszystko zależy od tego, jak mocno dany sąd okręgowy jest obłożony sprawami. Zwykle oczekiwanie na rozprawę wynosi około 3-4 miesiące od momentu złożenia pozwu, co oznacza, że przy sprzyjających okolicznościach to już zatem po tych 3-4 miesiącach od decyzji można ponownie stać się osobą stanu wolnego.

4. A co jeśli drugi małżonek w ogóle nie chce rozwodu?

To oczywiście jedna z możliwych komplikacji. Z jednej strony nikogo do miłości nie można zmusić, z drugiej jednak sąd ma obowiązek ustalić, że rozkład pożycia między małżonkami (rozumiany zarówno jako aspekt fizyczny, psychiczny, jak i materialny) jest trwały i zupełny. Jeśli w tym względzie sąd nabierze wątpliwości, to musi je albo rozwiać, albo pozew oddalić. Wszystko zależy od okoliczności. Możliwe jest też skierowanie stron na mediację, przy czym taka mediacja jest dobrowolna, co oznacza, że jeżeli strona się na nią nie zgadza, to po prostu nie dojdzie do skutku i wówczas decyzję podejmuje sąd.

Ze swojej praktyki mogę wskazać, że bardzo dużo - poza okolicznościami sprawy - zależy też od sędziego. Zdarzały mi się rozprawy, gdzie jeden z małżonków w ogóle nie dopuszczał możliwości rozwodu i nie rozumiał, że więź między małżonkami już się wyczerpała. Nie przemawiały do niego podnoszone w sprawie argumenty. Dopiero na uwagę sędziego wskazującą, że nikogo nie można zmusić do czegoś, czego nie chce, w tym kontekście trwania w małżeństwie i że chodzi tylko o określenie, czy zgadza się na rozwód bez orzekania o winie, czy też żąda ustalania winy, następowała refleksja. W praktyce bowiem sąd nie jest w żaden sposób związany stanowiskiem strony, która nie chce rozwodu. Jeżeli ustali, że doszło do trwałego i zupełnego rozkładu pożycia, rozwodu udzieli. Problem tylko w tym, że jeżeli obie strony jasno nie określą się, że zgadzają się na zaniechanie ustalania winy, wówczas takie postępowanie ustalające winę należy przeprowadzić.

5. Podsumowanie.

Podsumowując, rozwód błyskawiczny - rozumiany w praktyce jako taki w 3-4 miesiące - jest jak najbardziej możliwy, ale pod pewnymi warunkami. Sprawa sprawie nierówna, okoliczności każdej z nich są inne. Dlatego przed złożeniem pozwu należy zawsze najpierw dokładnie przeanalizować wszystkie "za" i "przeciw" i podjąć decyzję, w którą stronę iść.