Blog

2018-08-16 14:50:06

Przedawnienie po nowemu

9 lipca 2018 r. weszły w życie nowe przepisy dotyczące przedawnienia. Pragnę przedstawić szczegółowe rozwiązania prawne na gruncie przedawnienia w związku z wejściem w życie zmian, gdyż wbrew powszechnej opinii, nie każdego dłużnika i wierzyciela zmiany te dotyczą.

Zacząć należy od tego, że zmiany wprowadzono ustawą z dnia 13 kwietnia 2018 r. o zmianie ustawy Kodeks cywilny i niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2018 r., poz. 1104). Pierwszą istotną zmianą jest dodanie do przepisów Kodeksu cywilnego zapisu: "po upływie terminu przedawnienia nie można domagać się zaspokojenia roszczenia przysługującego przeciwko konsumentowi". I od razu jest jednak pewne "ale" - zgodnie z dodanym art. Art. 117 z indeksem 1:
§ 1. W wyjątkowych przypadkach sąd może, po rozważeniu interesów stron, nie uwzględnić upływu terminu przedawnienia roszczenia przysługującego przeciwko konsumentowi, jeżeli wymagają tego względy słuszności.
§ 2. Korzystając z uprawnienia, o którym mowa w § 1, sąd powinien rozważyć w szczególności:
1) długość terminu przedawnienia;
2) długość okresu od upływu terminu przedawnienia do chwili dochodzenia roszczenia;
3) charakter okoliczności, które spowodowały niedochodzenie roszczenia przez uprawnionego, w tym wpływ zachowania zobowiązanego na opóźnienie uprawnionego w dochodzeniu roszczenia.

Co powyższe oznacza? Ano, że konsument tak naprawdę nigdy nie będzie pewny, czy wierzyciel nie będzie mógł się domagać od niego wyegzekwowania przedawnionego roszczenia, ponieważ możliwość taka zależeć będzie od oceny sądu i czy jego zdaniem za tą możliwością przemawiają "względy słuszności".

Skrócono również terminy przedawnienia określone w art. 118 Kodeksu cywilnego: "jeżeli przepis szczególny nie stanowi inaczej, termin przedawnienia wynosi sześć lat, a dla roszczeń o świadczenia okresowe oraz roszczeń związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej - trzy lata. Jednakże koniec terminu przedawnienia przypada na ostatni dzień roku kalendarzowego, chyba że termin przedawnienia jest krótszy niż dwa lata".

A zatem, dotychczasowy dziesięcioletni termin przedawnienia, zastąpiono krótszym, sześcioletnim. Przy czym stwierdzono, że termin przedawnienia przypada na ostatni dzień roku kalendarzowego, czyli przykładowo, jeżeli roszczenie stało się wymagalne w dniu 1 stycznia 2019 r., to termin przedawnienia przypadnie na dzień 31 grudnia 2025 r., czyli de facto upłynie prawie siedem lat.

Z istotnych zmian należy również wskazać na tę, którą zmodyfikowano termin przedawnienia dla roszczeń stwierdzonych orzeczeniami sądu: \"roszczenie stwierdzone prawomocnym orzeczeniem sądu lub innego organu powołanego do rozpoznawania spraw danego rodzaju albo orzeczeniem sądu polubownego, jak również roszczenie stwierdzone ugodą zawartą przed sądem albo sądem polubownym albo ugodą zawartą przed mediatorem i zatwierdzoną przez sąd przedawnia się z upływem sześciu lat. Jeżeli stwierdzone w ten sposób roszczenie obejmuje świadczenia okresowe, roszczenie o świadczenie okresowe należne w przyszłości przedawnia się z upływem trzech lat\".

Tym samym także tutaj skrócono okres przedawnienia z dziesięciu do sześciu lat, przy czym w odniesieniu do biegu terminu przedawnienia w tym przypadku nie posłużono się już konstrukcją, że przypada on na koniec roku kalendarzowego.

Co jest jednak niezwykle istotne, a o czym zdecydowana większość zapomina? Przepisy intertemporalne, określające, jakie przepisy stosować w określonych sytuacjach. Najważniejsze z nich brzmią: \r\n1. Do roszczeń powstałych przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy i w tym dniu jeszcze nieprzedawnionych stosuje się od dnia wejścia w życie niniejszej ustawy przepisy ustawy zmienianej w art. 1, w brzmieniu nadanym niniejszą ustawą.\r\n2. Jeżeli zgodnie z ustawą zmienianą w art. 1, w brzmieniu nadanym niniejszą ustawą, termin przedawnienia jest krótszy niż według przepisów dotychczasowych, bieg terminu przedawnienia rozpoczyna się z dniem wejścia w życie niniejszej ustawy. Jeżeli jednak przedawnienie, którego bieg terminu rozpoczął się przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy, nastąpiłoby przy uwzględnieniu dotychczasowego terminu przedawnienia wcześniej, to przedawnienie następuje z upływem tego wcześniejszego terminu.

Oznacza to, że - wbrew powszechnej opinii - jeżeli przykładowo na dzień 16 sierpnia 2018 r. upłynęło 8 lat od dnia wymagalności roszczenia, to wcale nie jest ono przedawnione tylko dlatego, że wprowadzono krótszy, sześcioletni termin. W tej sytuacji bowiem przedawnienie nastąpi tak jak dotychczas, z upływem dziesięcioletniego terminu.

Wprowadzone zmiany traktować można jako ewolucję, a nawet rewolucję związaną z terminami przedawnienia. Ustalenie, jaki termin przedawnienia znajdzie zastosowanie w konkretnej sprawie uwarunkowane jest od wielu czynników i nie będzie rzeczą prostą. Ustalenia te należy czynić z uwzględnieniem przepisów omawianej wyżej ustawy. W przypadku wątpliwości dotyczących ustalenia terminu przedawnienia, zachęcam do kontaktu z Kancelarią.