Blog

2020-04-18 15:33:10

Jak funkcjonują Sądy w czasie epidemii koronawirusa? Poradnik praktyczny

Epidemia koronawirusa spowodowała ogromne utrudnienia w funkcjonowaniu wymiaru sprawiedliwości. W tym miejscu chciałbym pokrótce wyjaśnić, w jaki sposób obecnie funkcjonują polskie sądy.

Należy zacząć od tego, że sposób działania poszczególnych sądów może się róznić - zależy to od tego, jakie zarządzenie wydał Prezes Sądu. Przedstawione poniżej informacje dotyczą sądów zielonogórskich, natomiast w praktyce odnoszą się do wszystkich sądów w Polsce, bo różnice są nieznaczne. 

Przede wszystkim - nie odbywają się rozprawy i posiedzenia jawne z wyjątkiem spraw pilnych. I tutaj właśnie pojawia się wątpliwość - jaka sprawa należy do kategorii spraw pilnych? W rzeczywistości są to najważniejsze ze spraw, takie jak na przykład sprawy aresztowe. Kategoria spraw pilnych została szczegółowo wskazana w ustawie z dnia 31 marca 2020 roku, tj. tzw. "tarczy antykryzysowej". Jednakże dana sprawa może zostać zakwalifikowana jako pilna także w innych przypadkach, zatem najbezpieczniejszym rozwiązaniem jest zasięgnięcie informacji co do tego, czy rozprawa lub posiedzenie się odbędzie bezpośrednio u źródła - czyli w sekretariacie sądu. Taką informację uzyskać można telefonicznie lub mailowo, natomiast niestety z doświadczenia muszę wskazać, że niektóre maile pozostają bez odpowiedzi i wówczas niezbędny jest kontakt telefoniczny. 

Czy to, że jest epidemia, a rozprawy i posiedzenia odbywają się wyjątkowo, oznacza, że sądy nie pracują? Nic bardziej mylnego. Oczywiście, na tyle, na ile jest to możliwe, praca odbywa się zdalnie. Zdarza się, że sędziowie pracują, tj. przede wszystkim sporządzają pisma, w domu. Jednakże z uwagi na to, że akta spraw niestety nie są zdigitalizowane, pracują także w budynku sądu - podobnie, jak dotychczas, tyle, że z uwagi na odwołanie rozpraw i posiedzeń, sędziowie mogą ten czas poświęcić na przeanalizowanie zaległych spraw i przygotowanie pism w tych sprawach. Z kolei pracownicy sekratariatu w większości pracują rotacyjnie, co oznacza, że w budynku sądu nie przebywają wszyscy pracownicy sekratariatu, lecz ci, którzy mają w dany dzień wyznaczony dyżur. 

Czy powyższe oznacza, że sprawy stoją w miejscu? I tak, i nie. Nawet jeżeli nie odbywają się rozprawy i posiedzenia, to tak jak zostało wskazane - sędziowie przygotowują pisma, są one wysyłane z sekretariatów i tak jak do tej pory, doręczane pocztą. Dotyczy to zarówno pism pilnych, jak i tych mniej pilnych. Co prawda niektórzy ze względów bezpieczeństwa wstrzymali się z wysyłką, jednakże z doświadczenia mogę wskazać, że większość pism jest nadal wysyłanych. Nowelizacja tzw. "tarczy antykryzysowej" z dnia 16 kwietnia 2020 roku wprowadziła możliwość czasowego doręczania pism sądowych (ale tylko tych wydawanych przez sądy, nie przez strony) drogą elektroniczną, ale dokonywać ma tego operator pocztowy, czyli pismo wysyłane jest do operatora pocztowego, który następnie ma obowiązek doręczyć to pismo adresatowi w formie elektronicznej, jednak tylko wówczas, gdy wcześniej adresat wyraził na to zgodę. 

W związku z powyższym, nasuwa się ważne pytanie - czy można złożyć pismo w sądzie? Co do zasady - nie można, bo biura podawcze zostały zamknięte dla interesantów. Niektóre sądy wprowadziły wprawdzie skrzynki podawcze, ale należy pamiętać, że złożenie pisma do skrzynki nie jest opatrzone żadnym potwierdzeniem wpływu. Tym samym w zasadzie jedyną możliwą i pewną drogą złożenia pisma do sądu, jest obecnie wysłanie go pocztą. 

Skoro więc takie są utrudnienia w pracy sądów, to co z terminami na złożenie określonego pisma? One co do zasady zostały zawieszone i wstrzymane na czas trwania epidemii, co oznacza, że nie przegapimy w czasie epidemii terminu na wniesienie pisma. Ale jak zwykle "diabeł tkwi w szczegółach" - ustawa z dnia 31 marca 2020 roku, tj. tzw. "tarcza antykryzysowa 1.0" przewiduje kilka wyjątków, a najważniejszy z nich dotyczy tego, że nie zawiesza się i nie wstrzymuje terminów w sprawach zakwalifikowanych jako "pilne". Należy więc uważnie przeanalizować, czy aby na pewno w naszej sprawie termin nie biegnie. 

W nawiązaniu do powyższego - oczywiście, nawet jeśli termin nie biegnie, to nie oznacza, że pisma złożyć nie można. Jak najbardziej, można, a dzięki temu duże jest prawdopodobieństwo, że sprawa się szybciej potoczy, nawet jeżeli nie teraz, to po zakończeniu stanu epidemii. 

Dochodzimy więc do ważnego pytania - czy z założeniem nowej sprawy czekać do zakończenia epidemii? Niekoniecznie, a nawet stwierdzić można, że nie jest to najlepszy pomysł. Należy bowiem zdać sobie sprawę z tego, że poszczególne sprawy trafiają "do kolejki" i nawet jeżeli nie będą rozpoznane teraz, to po powrocie do normalnej pracy sądów, istotna będzie data wpływu. A biorąc pod uwagę, jakie najprawdopodobniej powstaną zaległości, co znacznie wydłuży terminy rozpoznawania spraw, ma to istotne znaczenie, bo może się przełożyć na to, że nasza sprawa dzięki temu zostanie rozpoznana kilka tygodni, a może nawet miesięcy, szybciej. 

Przy dokonywaniu analizy sprawy, która już się toczy w sądzie, znacznym utrudnieniem będzie niestety ograniczony, a przeważnie wręcz uniemożliwiony dostęp do akt sprawy. Czytelnie sądowe są bowiem zamknięte. W tych najpilniejszych sprawach konieczny jest zatem kontakt z sekretariatem, a czasami niezbędny może się okazać wniosek do Prezesa Sądu o udostępnienie akt sprawy w drodze wyjątku. 

Podsumowując - jest to z pewnością trudny czas dla nas wszystkich i to w każdej dziedzinie życia. Z oczywistych jednak powodów skupiam się na kwestiach prawnych, a jak widać, również w tym zakresie należy liczyć się z dużymi utrudnieniami. Nie oznacza to jednak, że wymiar sprawiedliwości przestał funkcjonować. Z tego też powodu jeszcze raz należy podkreślić, że Kancelaria również w czasie epidemii, tak jak do tej pory, świadczy kompleksowo usługi prawne, tak by żaden obecny lub przyszły Klient nie ucierpiał z powodu braku dostępu do opieki prawnej.