2018-06-12 12:59:47
Odrzucenie spadku w imieniu małoletniego - w jaki sposób i w jakim terminie?
Uchwałą składu siedmiu sędziów z dnia 22 maja 2018 r. (sygnatura: III CZP 102/17) Sąd Najwyższy rozwiał wątpliwości dotyczące sposobu i terminu odrzucenia spadku w imieniu małoletniego. Jest to bardzo ważne orzeczenie, ponieważ problem związany z odrzuceniem spadku przez małoletnich jest niezwykle istotny i często spotykany. Co stwierdził zatem Sąd Najwyższy?
W pierwszej kolejności należy zauważyć, że w aktualnym stanie prawnym małoletni nie dziedziczy wprost, lecz - w przypadku niezłożenia oświadczenia o odrzuceniu spadku - z dobrodziejstwem inwentarza. Pisząc prościej, oznacza to, że małoletni nie odziedziczy długów, a do ich spłaty będzie zobowiązany tylko do tej wysokości, do jakiej odziedziczył majątek. Dziedziczenie z dobrodziejstwem inwentarza jest jednak kłopotliwe, bo związane z koniecznością wyceny majątku, informowania wierzycieli o zakresie odpowiedzialności itd. Jeżeli zatem doskonale wiadomo, iż zmarły nie pozostawił po sobie majątku lub że długi zmarłego przekraczają wartość pozostawionego majątku, wciąż najlepszym rozwiązaniem będzie odrzucenie spadku.
Tyle, że problem pojawia się w momencie, gdy odrzucając spadek, mamy małoletnie dzieci. Również one powinny w takiej sytuacji odrzucić spadek. Co oczywiste, nie mogą tego zrobić samodzielnie. W tej sytuacji wielu rodziców zakłada, że będą mogli to uczynić w imieniu swoich dzieci. Niestety, tak nie jest. Rodzic jedynie zarządza majątkiem dziecka do osiągnięcia przez nie pełnej zdolności do czynności prawnych, a zatem nie może w imieniu dziecka podjąć tak ważnej decyzji, jak odrzucenie spadku. Potwierdził to właśnie Sąd Najwyższy w przywołanej wyżej uchwale, w której stwierdził, iż złożenie przez rodziców w imieniu małoletniego dziecka oświadczenia o odrzuceniu spadku jest czynnością przekraczającą zakres zwykłego zarządu majątkiem dziecka.
W jaki sposób zatem odrzucić spadek małoletniego? Należy zainicjować przed sądem postępowanie o zezwolenie na złożenie przez małoletniego spadkobiercę oświadczenia o odrzuceniu spadku. Sąd bada wówczas interes małoletniego i jeżeli w jego interesie rzeczywiście jest odrzucenie spadku, wyda na to zgodę. Wątpliwości pojawiały się natomiast odnośnie terminu na odrzucenie spadku przez małoletniego. Ogólny termin na odrzucenie spadku wynika bowiem z art. 1015 Kodeksu cywilnego, zgodnie z którym oświadczenie o przyjęciu lub o odrzuceniu spadku może być złożone w ciągu sześciu miesięcy od dnia, w którym spadkobierca dowiedział się o tytule swego powołania. Co zatem w sytuacji, gdy postępowanie o zezwolenie na złożenie przez małoletniego spadkobiercę oświadczenia o odrzuceniu spadku trwa dłużej niż sześć miesięcy, co się niestety zdarza?
W tej sytuacji zgodnie z uchwałą Sądu Najwyższego, termin przewidziany w art. 1015 § 1 k.c. nie może się skończyć przed prawomocnym zakończeniem postępowania o zezwolenie na złożenie przez małoletniego spadkobiercę oświadczenia o odrzuceniu spadku. Po prawomocnym zakończeniu tego postępowania oświadczenie małoletniego powinno być złożone niezwłocznie, chyba że termin ten jeszcze nie upłynął. Tym samym Sąd Najwyższy rozwiał obawy związane z możliwością upływu sześciomiesięcznego terminu przed zakończeniem postępowania. Nadal jednak należy pamiętać o najważniejszym - by w ogóle takie postępowanie we właściwym czasie zainicjować.
Powrót